طرح عرضه خودرو در بورس یکی از ابتکارات وزارت صمت دولت سیزدهم در زمان تصدی «سید رضا فاطمی‌امین» بود که نیمه دوم ۱۴۰۱ اجرا شد. در این طرح، خودروسازان کوچک و بزرگ محصولات خود را در بورس کالا عرضه کردند و اتومبیل‌های سواری داخلی با قیمت‌های رقابتی به فروش رسیدند اما عمر طرح عرضه خودرو در بورس کالا کوتاه بود و زمستان ۱۴۰۱ متوقف شد. از آن زمان تاکنون نیز فقط خودروهای تجاری مانند وانت بارها، پیکاپ‌ها، ون‌ها و کشنده‌ها در بورس کالا عرضه می‌شوند.
همچنین بخوانید: آموزش جامع خرید خودرو از بورس کالا
با روی‌کارآمدن دولت چهاردهم، بار دیگر برخی مسئولان دولتی به عرضه خودرو در بورس علاقه نشان داده‌اند. احتمالاً فروش خودروهای سواری در بورس کالا دور از انتظار نیست و امکان دارد طی هفته‌ها یا ماه‌های آینده، شاهد آغاز عرضه برخی محصولات خودروسازان در بورس باشیم. با جدی شدن این مسئله، در مطلب امروز نگاهی به نقاط قوت و ضعف عرضه خودرو در بورس به‌عنوان راهکاری برای مدیریت بازار خودرو داریم.
نقاط قوت و ضعف عرضه خودرو در بورس:
نقاط قوت
اول: مشتریان می‌توانند بدون آنکه منتظر ثبت‌نام خودرو در سامانه یکپارچه باشند یا وجهی را در حساب بانکی خود بلوکه کنند، اقدام به خرید خودرو مدنظر خود بکنند.
دوم: قیمت خودروهای عرضه‌شده در بورس، حد وسط قیمت بازار و قیمت رسمی کارخانه است؛ بنابراین مشتریان می‌توانند اتومبیل مدنظر خود را با قیمتی کمتر از بازار آزاد و مستقیم خریداری کنند. البته این مزیت به این شرط است که رقابت برای آن خودرو بیش از حد دشوار نباشد.
سوم: همچنان گروهی بزرگ از مصرف‌کنندگان ایرانی با هدف سرمایه‌گذاری و کسب سود خودرو می‌خرند. عرضه خودروهای سواری در بورس باعث خواهد شد برخی از این خودروها در بازار آزاد آگهی شوند. ورود انبوه خودروهای سواری داخلی به بازار آزاد، باعث می‌شود قیمت‌ها به تعادل نزدیک شوند.
چهارم: با عرضه اتومبیل در بورس فرصت خرید خودرو برای تمامی متقاضیان به‌صورت برابر فراهم می‌شود. مدت‌هاست فروش خودرو توسط خودروسازان سهمیه‌ای انجام می‌شود و متقاضیان عادی فقط بخشی از ظرفیت خودروهای عرضه‌شده را در اختیار دارند اما عرضه خودرو در بورس فرصت‌های برابری در اختیار تمام متقاضیان عرضه خودرو قرار می‌دهد.
نقاط ضعف
اول: قیمت بالاتر از کارخانه: اکثر خودروهای سواری داخلی هنگام عرضه در بورس با استقبال قابل‌توجهی مخاطبان روبه‌رو می‌شوند. در این وضعیت، رقابت بر سر قیمت بالا می‌گیرد و خودروها با قیمتی بالاتر از نرخ کارخانه به دست مشتریان می‌رسند؛ بنابراین این نوع خرید در بهینه‌ترین حالت خود از نظر مالی نخواهد بود.
دوم: احتمال تحویل‌ندادن به‌موقع خودروها یا تغییر در آپشن‌های آنها وجود دارد. تجربه تحویل دنا پلاس و تارا در بورس کالا نشان داد ممکن است تحویل خودروها به مشتریان بیش از ۹۰ روز کاری طول بکشد یا برخی آپشن‌های خودرو بدون اطلاع مشتریان تغییر کنند.
سوم: جریمه‌های قابل‌توجهی برای فسخ قرارداد خرید خودرو از بورس در نظر گرفته شده است؛ بنابراین اگر قیمت خودرو در زمان انتظار شما برای تحویل آن به‌طرز چشمگیری افت کند، شما نمی‌توانید به‌راحتی قرارداد خرید خود را فسخ کنید. درصورت فسخ قرارداد، چه از سوی خریدار چه فروشنده، بایستی جریمه قابل‌توجهی پرداخت شود.
چهارم: مشتریان برای خرید خودرو از بورس باید با فرایند ثبت‌نام و پرداخت وجه آشنا شوند. فرایند خرید خودرو از بورس نسبت به خرید خودرو از کارخانه پیچیده‌تر است. همچنین این فرایند باید از طریق کارگزاری‌ها انجام شود و خریداران ملزم به ثبت‌نام در بورس هستند. علاوه‌براین، ممکن است با افزایش سطح خریدوفروش مصرف‌کنندگان در بورس مالیات قابل‌توجهی شامل آنها شود.