شاید شما هم هنگام برنامه‌ریزی برای سفری خارجی به این فکر افتاده باشید که با خودروی شخصی به آن کشور بروید. برای خروج خودرو از کشور باید برای آن پلاک ترانزیت تهیه کنید؛ به این کار کاپوتاژ می‌گویند. در مقاله امروز از دیجیاتو به شما می‌گوییم کاپوتاژ چیست، کاپوتاژ ماشین چگونه انجام می‌شود، پلاک کاپوتاژ چیست و نحوه کاپوتاژ خودرو به چه صورت است؛ بنابراین برای یافتن پاسخی برای پرسش «کاپوتاژ خودرو چیست؟» تا پایان مطلب با ما همراه شوید.
کاپوتاژ چیست؟
کابوتاژ (Cabotage) یا کاپوتاژ اصطلاحی گمرکی به معنای حملونقل کالا یا مسافر است. این کلمه از نام دریانورد ونزوئلایی، سباستیائو کابوتو، گرفته شده است که قرن شانزدهم، آمریکای شمالی را با سفر از سواحل فلوریدا تا رودخانه سنت لارنس، در کانادای امروزی، کاوش کرد.
البته به مجوز خودرو برای رانندگی در کشورهای دیگر هم کاپوتاژ می‌گویند. در قرن ۱۸ میلادی، بسیاری از تجارت‌های دریایی دچار رکود شدند؛ برای حل این مشکل روش کاپوتاژ شامل جابه‌جایی بار، حملونقل مسافر، عملیات‌های انبار و گمرک به وجود آمد. در ادامه، درباره کاپوتاژ خودرو، دلایل اهمیت آن، نحوه دریافت آن و موارد دیگر صحبت می‌کنیم.
دلایل اهمیت کاپوتاژ ماشین
هدف اصلی از کاپوتاژکردن خودرو محافظت از صنایع داخلی و زیرساخت‌های حملونقل، پاک نگه‌داشتن مسیرهای دریایی، هوایی و زمینی و محافظت از امنیت ملی است.
۱. ترانزیت بین‌المللی: زمان سفر با خودروی شخصی به خارج از کشور، ترانزیت بین‌المللی انجام می‌دهید. برای این کار به مجوز یا سندی معتبر، همان برگه کاپوتاژ، از کشور مبدأ نیاز دارید تا اجازه عبور از مرز سایر کشورها با خودرو را داشته باشید.
۲. احراز مالکیت و هویت خودرو: کاپوتاژ خودرو در واقع سند مالکیت و هویت خودرو در خارج از کشور است. این برگه شامل اطلاعاتی ازجمله شماره پلاک، مدل خودرو، مشخصات صاحب خودرو و تاریخ اعتبار کاپوتاژ را می‌شود.
۳. معافیت از پرداخت مالیات و عوارض: در بعضی کشورها، خودروهای خارجی دارای برگه کاپوتاژ معتبر، از پرداخت برخی مالیات‌ها و عوارض گمرکی معاف هستند. این نکته به‌طور قابل‌توجهی هزینه‌های سفر شما را کاهش می‌دهد.
۴. بیمه شخص ثالث: برای رانندگی در بسیاری از کشورهای خارجی، داشتن بیمه شخص ثالث معتبر الزامی است. برگه کاپوتاژ نشان‌دهنده این است که خودروی شما بیمه شخص ثالث معتبر دارد.
۵. ردیابی و کنترل خودرو: کاپوتاژ خودرو به مقامات گمرکی و پلیس راهنمایی و رانندگی در کشورهای مختلف کمک می‌کند خودروی شما را ردیابی و کنترل کنند. این مورد به‌ویژه برای جلوگیری از قاچاق خودرو و سایر فعالیت‌های غیرقانونی مفید است.
نحوه کاپوتاژ خودرو
دریافت برگه کاپوتاژ خودرو به ۲ شیوه حضوری و اینترنتی (نیمه‌حضوری) قابل‌انجام است.
کاپوتاژ به‌صورت حضوری
برای کاپوتاژکردن خودرو باید با مدارک لازم به اداره گمرک محل زندگی خود مراجعه کنید. علاوه‌بر ارائه مدارک، اداره گمرک خودروی شما را (با صندوق خالی و بدون سرنشین) وزن می‌کند. با طی این مراحل، در کمتر از یک روز پروسه کاپوتاژکردن خودرو انجام می‌شود.
مدارک لازم برای دریافت برگه کاپوتاژ خودرو به شرح زیر هستند:
۱. شناسنامه مالک وسیله نقلیه، برگ سبز رنگ
۲. سند و فاکتور فروش خودرو، سند کارخانه
۳. کارت خودرو
۴. اصل گواهینامه رانندگی معتبر جمهوری اسلامی ایران با اعتبار حداقل یک ماه و ۳ روز برای دریافت گواهینامه بین‌المللی رانندگی یک‌ساله و اعتبار حداقل ۳ سال برای دریافت گواهینامه رانندگی بین‌المللی ۳ ساله
۵. بیمه‌نامه ایرانی
۶. گواهینامه بین‌المللی قبلی درصورت اعتبارداشتن
۷. گذرنامه و کپی صفحه اول آن با حداقل ۶ ماه تاریخ انقضا
۸. ۴ عدد عکس ۳ در ۴
۹. همراه داشتن خودرو
کاپوتاژ خودرو به شیوه اینترنتی
اقدام برای دریافت کاپوتاژ خودرو آنلاین نیز انجام می‌شود. البته برای این کار باید به واحد انفورماتیک اداره گمرک مراجعه کنید و رمز EPL و کد لازم را از آنجا بگیرید تا ادامه فرایند کاپوتاژ خودرو را به شکل زیر و به‌صورت اینترنتی انجام بدهید.
- ورود به سایت کاپوتاژ خودرو
- ورود اطلاعات شخصی، لاگین در حساب کاربری و انتخاب گزینه «دوراظهاری خروج موقت»
- تکمیل فرم
- بارگذاری مدارک درخواست‌شده
- انتخاب گمرک اظهاری
- دریافت سریال ثبت
- واردکردن شماره پلاک و VIN خودرو
- ثبت نهایی اطلاعات
- دریافت کد رهگیری
- مراجعه حضوری به اداره گمرک برای بازرسی خودرو.
دریافت سایر مدارک برای پلاک کاپوتاژ خودرو
بعد از کسب مجوز کاپوتاژ، باید مدارک زیر را از کانون جهانگردی و اتومبیل‌رانی کشور دریافت کنید.
۱. گواهینامه بین‌المللی
برای دریافت گواهینامه بین‌المللی باید کپی صفحه اول گذرنامه و فرم درخواست فارسی و لاتین را به کانون جهانگردی و اتومبیل‌رانی ارائه دهید.
۲. دفترچه بین‌المللی
این دفترچه تمامی اطلاعات خودرو و راننده آن و شماره سریالی منحصربه‌فرد دارد. دفترچه بین‌المللی مانند مجوز رانندگی بین‌المللی علاوه‌بر فارسی به ۷ زبان رایج ترجمه شده است. این دفترچه از تاریخ صدور یک سال اعتبار دارد و درصورت منقضی شدن باید برای تمدید آن درخواست دهید.
۳. پلاک ترانزیت
پس از دریافت تمامی مدارک بالا، متقاضی می‌تواند پلاک ترانزیت خودرو را تحویل بگیرد.
۴. کارنه ۲ پاساژ
مجوز کارنه ۲ پاساژ به مسافران این امکان را می‌دهد تا وسایل نقلیه خود را موقت و بدون پرداخت هزینه، از مرز رد کند. در واقع این سند واردات موقت وسایل نقلیه و اموال گران‌قیمت بدون پرداخت عوارض گمرکی را از مرز ممکن می‌کند. داشتن این برگه الزامی نیست ولی بهتر است آن را تهیه کنید.
پرداخت عوارض گمرک و سود بازرگانی
اگر کالای کاپوتاژشده را دائمی وارد کشور مقصد نمی‌کنید، پرداخت عوارض گمرک و سود بازرگانی مشمول شما نخواهد شد. البته باید هزینه‌های گمرکی را پرداخت کنید.
تنظیم اظهارنامه کاپوتاژ
برای حملونقل کالا به اظهارنامه‌ای برای کاپوتاژ کالا نیاز دارید. هنگام تنظیم این اظهارنامه باید موارد زیر را دقیق ذکر کنید:
- تعداد
- نوع بسته
- وزن
- نوع کالا
- ارزش کالا
- گمرک مقصد
- مسیری که قرار است طی شود
قوانین کاپوتاژ چیست؟
۱. کالاهایی را می‌توان به‌صورت کاپوتاژ حمل کرد که صادرات آنها از کشور مجاز باشد.
۲. اگر صادرکردن کالایی ممنوع یا جزو کالاهای مجاز مشروط باشد، کاپوتاژ آنها را با تعهد از گمرک صادر می‌کند.
۳. اگر اعتبار پروانه کاپوتاژ برای رسیدن به گمرک مقصد تمام شده باشد و صاحب کالا تا ۳ ماه بعد از انقضای آن گواهینامه ورود به گمرک مقصد را تحویل ندهد، کاپوتاژ به مقصد نرسیده در نظر گرفته می‌شود.
۴. اگر کالای به مقصد نرسیده کالایی مجاز باشد، مجوز خروجی برای آن صادر می‌شود. ولی اگر در دسته کالاهای ممنوعه باشد، قاچاق محسوب می‌شود.
۵. درصورتی‌که صدور کالایی ممنوع باشد، تا زمانی که مجوزی از اداره کل گمرک کسب نشود، نمی‌توان برای کاپوتاژ آن اقدام کرد.
۶. گمرک فقط مجوز کالاهایی را صادر می‌کند که مطمئن باشد درصورت کاپوتاژ تا مقصد حمل می‌شوند.
۷. کالای کاپوتاژشده باید در زمانی که مبدأ تعیین کرده، به گمرک مقصد برسد. گمرک مبدأ این مدت را باتوجه‌به نوع وسیله نقلیه، مسافت، کیفیت مسیر و فصول مختلف سال تعیین می‌کند.
۸. اگر کالای کاپوتاژشده در مدت مشخص به مقصد نرسد، به تشخیص رئیس گمرک مشمول جریمه می‌شود.
۹. اگر کالای کاپوتاژشده در مسیر دچار حادثه‌ای شود و نتواند در مدت مشخص به مقصد برسد، باید با ذکر علت تأخیر از گمرک مبدأ درخواست تمدید زمان کند.
هزینه‌های کاپوتاژ خودرو شخصی چقدر است؟
طبق آیین‌نامه اداره گمرک جمهوری اسلامی ایران برای کاپوتاژکردن، اگر خودرویی خیلی قدیمی باشد، باید حتماً قبل از کاپوتاژ از سازمان میراث‌فرهنگی مجوز بگیرد. البته اگر خودروی شما چند سال ساخت باشد، می‌توانید برگه کاپوتاژ آن را با پرداخت هزینه‌های زیر دریافت کنید.
| ردیف | نوع خدمات | قیمت (ریال) |
| ۱ | ترجمه گواهینامه موتور | ۲.۴۰۰.۰۰۰ |
| ۲ | ترجمه گواهینامه یک‌ساله خودرو | ۲.۴۰۰.۰۰۰ |
| ۳ | ترجمه گواهینامه خودرو + موتور | ۲,۶۳۰,۰۰۰ |
| ۴ | ترجمه گواهینامه سه‌ساله | ۶,۷۵۰,۰۰۰ |
| ۵ | دفترچه مالکیت | ۲,۲۵۰,۰۰۰ |
| ۶ | پلاک ترانزیت (خودرو) | ۷,۲۶۰,۰۰۰ |
| ۷ | پلاک ترانزیت (موتور) | ۳,۱۵۲,۰۰۰ |
| ۸ | کارنه ۲ پاساژ ۵ برگی | ۵,۹۹۴,۰۰۰ |
| ۹ | کارنه ۲ پاساژ ۱۰ برگی | ۶,۴۲۰,۰۰۰ |
| ۱۰ | کارنه ۲ پاساژ ۱۵ برگی | ۶,۸۸۷,۰۰۰ |
| ۱۱ | کارنه ۲ پاساژ ۲۵ برگی | ۷,۴۸۲,۰۰۰ |
| ۱۲ | کارت عضویت | ۱.۱۰۵,۰۰۰ |
| ۱۳ | مخدوشی غیر چاپگر | ۲۴۰,۰۰۰ |
| ۱۴ | علامت CD و IR | ۹۰,۰۰۰ |
| ۱۵ | تغییر نام کارنه ۲ پاساژ | ۶۳۴,۰۰۰ |
| ۱۶ | تمدید کارنه ۲ پاساژ | ۱.۴۴۰,۰۰۰ |
| ۱۷ | گواهی حضور | ۳۰۵,۰۰۰ |
| ۱۸ | صدور قبض المثنی | ۳۰۵,۰۰۰ |
| ۱۹ | تغییر تریلر (انتقال پلاک ) | ۱,۴۴۰,۰۰۰ |
| ۲۰ | ودیعه کارنه خودروهای شخصی | ۷,۱۳۰,۰۰۰ |
| ۲۱ | ودیعه کارنه خودروهای حملونقل جاده‌ای | ۴,۷۵۰,۰۰۰ |
| ۲۲ | ودیعه شرکت‌های حملونقل بدون کارنه | ۷,۱۳۰,۰۰۰ |
| ۲۳ | ودیعه شرکت‌های حملونقل با کارنه | ۱۸,۲۲۰,۰۰۰ |
| ۲۴ | ودیعه شرکت‌های مسافری با کارنه | ۱۸,۲۲۰,۰۰۰ |
| ۲۵ | ودیعه شرکت‌های خصوصی | ۱۵,۸۴۰,۰۰۰ |
| ۲۶ | تمدید کارنه‌های صادرشده توسط کلوپ‌ها | ۷۷۰,۰۰۰ |
| ۲۷ | تایید سوابق مدارک بین‌الملل اعم از گواهینامه، دفترچه مالکیت، مدارک ترانزیت | ۳۰۰,۰۰۰ |
| ۲۸ | پیگیری مشکلات موردی اعضا در پهنه جغرافیایی | ۳۰۰,۰۰۰ |
| ۲۹ | پیگیری و هماهنگی جهت بازگشت اعضا کلوپ به کشور مبدأ | ۳۰۰,۰۰۰ |
کشورهای معتبر و پذیرنده کاپوتاژ ایران
طبق کنوانسیون ۱۹۴۹ که بیشتر کشورهای جهان عضو آن هستند، کشورهای زیر اجازه ورود خودروهای شخصی به خاک خود را به سایر کشورهای عضو و صادرکننده گواهینامه می‌دهند.
| آذربایجان | اکوادور | پلی نزی فرانسه | ساحل عاج | قرقیزستان | لتونی | مجارستان |
| آروبا | الجزایر | پاناما | سان مارینو | قزاقستان | لسوتو | نامبیا |
| آفریقای جنوبی | السالوادور | پرتغال | سریلانکا | قطر | لهستان | نروژ |
| آفریقای مرکزی | امارات متحده عربی | پرو | سنگاپور | کالوندیای جدید | لوکزامبورگ | نیجر |
| آلبانی | اندونزی | ترینداد و توباگو | سنگال | کامرون | لیبریا | مصر |
| آلمان | اوکراین | تاجیکستان | سودان | کانادا | لیتوانی | نیوزلند |
| آنتیگوا | ایتالیا | تانزانیا | سوریه | فنلاند | غنا | واتیکان |
| آندورا | ایران | ترکمنستان | سوئد | کرواسی | ماداگاسکار | ویتنام |
| آنگولا | اندونزی | ایسلند | توگو | سوئیس | کنگو | مالی |
| آنگویلا | بحرین | تونس | سیرالئون | کنیا | مراکش | هند |
| اتریش | برزیل | جرسی | سیشل | نیکاراگوئه | کوبا | هندوراس |
| اردن | بلاروس | جمهوری دموکراتیک کنگو | شیلی | کویت | مغولستان | یمن |
| ارمنستان | بلژیک | جیبوتی | فیلیپین | گابن | مکزیک | لبنان |
| اروگوئه | بلغارستان | بنین | زینباوه | عربستان صعودی | گامبیا | مورتیانی |
نکات مهم برای استفاده از پلاک کاپوتاژ چیست؟
- اگر کاپوتاژ خودرو اعتبار دارد و قصد فروش وسیله نقلیه را دارید، حتماً باید مجوز را باطل کنید.
- اگر قبلاً برگه کاپوتاژ داشته‌اید و قصد تمدید آن را دارید، نیازی به پرداخت هزینه پلاک و برچسب IR نیست.
- بعضی کشورها اجازه ورود وسایل نقلیه قدیمی را به خاک خود نمی‌دهند و برخی دیگر توجه خاصی به بیمه شخص ثالث دارند.
- استفاده از پلاک ترانزیت خودروی برای خودروهای دیگر جرم محسوب می‌شود.
- خروج خودروهای بالای ۲۰ سال منوط به اخذ مجوز از سازمان میراث فرهنگی است.
- خودروهای کاپوتاژشده منطقه آزاد ارس فقط اجازه عبور از مرز ارمنستان و نخجوان را دارند.
- پیش از سفر، باید ۹۰ درصد مابه‌التفاوت نرخ بنزین در ایران نسبت به کشور مقصد را پرداخت کنید.
جمع‌بندی، کاپوتاژ چیست؟
اگر تصمیم دارید در نزدیک‌ترین تعطیلات پیش‌رو با اتومبیل شخصی به کشورهای همسایه سفر کنید، راه اصولی این کار کاپوتاژکردن ماشین است. با دریافت پلاک ترانزیت، گواهینامه بین‌المللی و برگه کاپوتاژ خودرو می‌توانید به‌راحتی مرزها را پشت سر بگذارید و با اتومبیل شخصی خود به کشورهای خارجی نیز مسافرت کنید. این روش در شرایط فعلی که هزینه‌های سفر روزبه‌روز افزایش می‌یابد، راهی برای سفر کم‌هزینه و ایده‌آل است. در واقع می‌توانید از طریق سفر با اتومبیل شخصی، زیبایی‌های مقصد خود را با دقت بیشتری نظاره کنید.
سؤالات متداول
کاپوتاژ مجوز و پروانه تردد خودروی شما از ایران به کشورهای خارجی است.
در ایران برای انجام پلاک بین‌المللی و کاپوتاژ خودرو باید به کانون جهانگردی و اتومبیل‌رانی مراجعه کنید.
معمولاً برگه کاپوتاژ خودرو یک سال اعتبار دارد، هرچند قوانین مربوط به هر کشور متفاوت از دیگری هستند.