جنگ سرد دورانی سراسر تنش و استرس برای سراسر جهان به شمار می‌رود که رویارویی غرب و شرق را زمینه‌سازی کرده و به طبع فیلم‌های ارزشمندی حول محور آن ساخته شده است.
پس از پایان جنگ جهانی دوم و کشته شدن ده‌ها میلیون انسان بی‌گناه، در حالی که تصور می‌شد پس از کنار رفتن گرد و غبار جنگ و نابودی، جهان می‌تواند کمی طعم صلح و آرامش را بچشد، قدرت گرفتن بلوک شرق و غرب و کشمکش‌های سیاسی و نظامی باعث شد تا جهان باری دیگر در خطر نابودی قرار گرفته و حتی احتمال وقوع جنگ جهانی سوم مطرح شود؛ با این تفاوت که این بار نمایندگان این رویارویی اتحاد جماهیر شورروی و ایالات متحده آمریکا بوده که برای نخستین‌بار در تاریخ از سلاحی برخوردار بودند که می‌توانست حیات را بر روی سیاره زمین در شرف نابودی قرار دهد.
این دوران که تحت عنوان “جنگ سرد” شناخته می‌شود، از سال ۱۹۴۷ آغاز شد و تا سقوط اتحاد جماهیر شوروری در سال ۱۹۹۱ ادامه داشت که اگرچه نبرد مستقیمی میان ۲ قدرت برتر جهان در نگرفت اما شاهد جنگ‌های نیابتی متعددی میان متحدان و زیردستان آن‌ها بودیم که کشورهای مختلفی همچون کره بازیچه دست سیاست‌های آمریکا و شوروی شده و نه تنها تا مرز نابودی پیش رفتند، بلکه شرایط برای ایجاد اتحاد‌های ۲گانه همچون ناتو و ورشو نیز مهیا شد که تاریخ را برای همیشه متحول می‌کرد.
سینما از دیرباز تاکنون دغدغه‌اش نمایش بحران‌های جهانی بوده و به راه افتادن جنگ سرد سبب شده تا شاهد ساخته شدن فیلم‌های گوناگون و بعضاً ارزشمندی حول محور این رویداد خطرناک و بزرگ باشیم؛ رویدادی که اساساً نظم جدید جهانی را پایه گذاری کرده و به لطف این فیلم‌ها که توسط افراد مشهور و صاحب سبکی تولید شده، توانسته‌ایم تا جنبه‌های مختلف و دیده نشده‌ای از جنگ سرد را شاهد باشیم که در مقاله امروز به سراغ ۱۰تا از تاثیرگذارترین و جذاب‌ترین آن‌ها رفته تا نگاهی به داستان و عوامل تولیدشان داشته باشیم.
۱۰. فیلم Bridge of Spies محصول سال ۲۰۱۵
استیون اسپیلبرگ خالق یکی از تاثیرگذارترین و دردناک‌ترین فیلم‌های مرتبط با جنگ جهانی دوم یعنی فهرست شیندلر در سال ۲۰۱۵ میلادی به سراغ تولید فیلمی تحت عنوان Bridge of Spies رفت که اگرچه جزو بهترین آثار کارنامه وی لقب نمی‌گیرد اما با این حال همچنان از ارزش تماشای بالایی بهره برده است.
یک فیلم سیاسی و جاسوسی که با الهام از سلسله وقایعی حقیقی ساخته شده، داستان تبادل اُسرا میان کشورهای شوروی و آمریکا را روایت می‌کند. جایی که یک وکیل آمریکایی وظیفه دارد تا در عین دفاع از حق و حقوق یک جاسوس شوروری، شرایط را برای تبادل او با خلبانی آمریکایی مهیا نماید که هواپیماش در جریان یک ماموریت جاسوسی مورد هدف موشک قرار گرفته و به اسارت روس‌ها در آمده است. تام هنکس و مارک رایلنس ستارگان فیلم Bridge of Spies محسوب می‌شوند که به شکلی استادانه نقشهای خود را به تصویر کشیده تا حدی که مارک رایلنس برای هنرنمایی در ساخته استیون اسپیلبرگ برنده جایزه بهترین بازیگر مرد مکمل در جشنواره اسکار شده است. همچنین شاید برای شما جالب باشد تا بدانید که محل فیلم‌برداری مهمترین رویداد این فیلم یعنی تبادل اسرا پل گلینیکه واقع بین شهرهای پوتسدام و برلین بوده که در زمان جدایی آلمان به ۲ بخش غربی و شرقی، محل اصلی تبادل اسرا میان نیروهای شوروری و آمریکایی بوده است.
۹. فیلم Fail Safe محصول سال ۱۹۶۴
سیدنی لومت یکی از بزرگترین کارگردانان تاریخ سینما به شمار می‌رود که عملاً پس از دوران طلایی هالیوود وارد میدان شد و موج جدیدی را در این صنعت آغاز کرد که یکی از مهمترین ساخته‌های او Fail Safe لقب گرفته است.
اثری به شدت جذاب و درگیر کننده حول محور نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا که دچار ماموریتی اشتباه شده و در مسیر برای بمباران هسته‌ای شهر موسکو، جنگنده‌هایشان دچار نقص فنی شده و حال وظیفه رئیس جمهور این کشور بوده تا تمام تلاش خود را به کار گرفته و از آغاز جنگ جهانی سوم جلوگیری نماید. Fail Safe یک فیلم سراسر تنش و استرس با درون مایه آخرالزمانی بوده که بشر را ثانیه به ثانیه در شرف آغاز جنگ جهانی سوم و بمباران موشک‌های اتمی قرار داده که می‌تواند هر بیننده‌ای را در بهت و حیرت و ترس از نابودی توسط جنگ هسته‌ای قرار دهد؛ ترسی که پس از گذشت بیش از نیم قرن بار دیگر سر و کله‌اش پیدا شده تا جهانیان را به خود درگیر نماید و تماشای ساخته سیدنی لومت در اوضاع و شرایط امروز می‌تواند بیش از پیش حائز اهمیت جلوه نماید.
۸. فیلم Cold War محصول سال ۲۰۱۸
فیلم Cold War یک شاهکار سیاه و سفید از سینمای مدرن محسوب می‌شود که شاید بتوان آن را متفاوت‌ترین اثر با محوریت جنگ سرد در این مقاله خطاب کرد که روایتی عاشقانه را در مرکز توجه داستان قرار داده است.
اثری به شدت زیبا و به یاد ماندنی حول محور کارگردان عرصه موسیقی و یک خواننده که به شکلی غیرمنتظره با یکدیگر آشنا شده و سعی می‌کنند تا از لهستان کمونیستی فرار کرده و قدم به کشور فرانسه بگذارند. یک درام قوی به کارگردانی پاوو پاولیکوفسکی که جنبه متفاوتی از جنگ سرد با محوریت غیرنظامیان و دغدغه‌های آن‌ها را به تصویر کشیده و روایتی سراسر تلخی و ناامیدی را به معرض نمایش می‌گذارد که می‌تواند احساسات شما را به چالش کشیده و حسابی روح و روانتان را تحت تاثیر قرار بدهد. در دوره و زمانه‌ای که ژانر عاشقانه سینمای هالیوود به کلیشه و ابتذال دچار شده، فیلم Cold War می‌تواند اثری به یاد ماندنی و منحصر به فرد خطاب شود که جادوی عشق را در بحبوحه جنگ و نابودی در برابر دیدگان شما به ارمغان آورده است.
۷. فیلم The Lives of Others محصول سال ۲۰۰۶
اگرچه کشورهای مختلفی در طول جنگ سرد به زمین بازی شوروی و آمریکا تبدیل شده بودند اما هیچکدام از آن‌ها به اندازه آلمان پس از جنگ جهانی دوم به ورطه نابودی کشیده نشدند. کشوری که در فیلم The Lives of Others به بخش شرقی آن رفته تا روایتی دلهره‌آور و سیاسی را شاهد باشیم.
فلوریان هنکل فون دونرسمارک آلمانی با ساخت این فیلم به بخش تیره و تاریکی از کشورش رجوع می‌کند. اثری حول محور یک پلیس مخفی که وظیفه زیر نظر گرفتن یک نویسنده به او واگذار شده که از قضا احساسات عاطفی میان آن‌ها شکل گرفته و زندگی‌شان دگرگون می‌شود تا حدی که مرد داستان بین در پیش گرفتن رابطه پنهانی و صلاح کشورش، بین ۲ راهی سختی گرفتار شده و با چالش‌های اساسی دست و پنجه نرم می‌کند که دیدگاه و باورش نسبت به سیاست‌های آلمان شرقی را نیز دگرگون می‌کند. The Lives of Others سعی داشته تا با تمرکز بر روی زندگی یک مامور وفادار به کشور، موضوع “پیدا کردن خود” را با مضامینی سیاسی و اجتماعی ترکیب کرده و اثری را پدید آورد که ذهن هر مخاطبی را نسبت به دنیای اطرافش به چالش می‌کشد و به لطف آن می‌توانیم شرایط زندگی مردم آلمان شرقی را با تمام وجودمان درک نماییم.
۶. فیلم The Hunt for Red October محصول سال ۱۹۹۰
جک رایان، شخصیت خیالی داستان‌های تام کلنسی بارها و بارها به شیوه‌های گوناگون در سینما، تلویزیون و حتی بازی‌های ویدیویی مورد اقتباس قرار گرفته تا حدی که برای یک بار هم که شده نامش را باید شنیده باشید. شخصیتی که یکی از بهترین اقتباس‌ها حول محور او را الک بالدوین در فیلم The Hunt for Red October نقش آفرینی کرده است.
در این داستان جک رایان به دوران جنگ سرد رفته و به همراه سازمان CIA متوجه می‌شود که یک زیردریایی نظامی متعلق به شوروری با برخورداری از بهترین خدمه و کاپیتانی کارکشته با نقش آفرینی شان کانری در راه کشور ایالات متحده آمریکا بوده تا نقشهای شوم و دیوانه‌وار را عملی نمایند. آن‌ها در ماموریتی غیرقابل بازگشت باید به مقابله با این زیردریایی مخوف پرداخته و سرنوشت آن را مشخص نمایند. The Hunt for Red October با تعلیق‌های فراوان یکی از بهترین و منحصر به فردترین روایت‌های اکشن را در پس زمینه جنگ سرد و رویارویی شرق و غرب را پدید آورده که قطعاً تا آخرین دقیقه می‌تواند شما را بر روی صندلی میخکوب نماید.
۵. فیلم From Russia with Love محصول سال ۱۹۶۳
پس از آن که شان کانری در رتبه قبلی با ایفای نقش فرعی یک نیروی کارکشته زیردریایی را به تصویر کشیده بود، حال در قامت جیمز باند با فیلم From Russia with Love باید از منافع ملی کشورش در بحبوحه جنگ سرد محافظت نماید.
دومین فیلمی که شان کانری ایفای نقش جیمز باند را بر عهده داشت، با برخورداری از المان‌های کلاسیک و روایتی درگیر کننده رویارویی جاسوس همه فن حریف بریتانیایی را با سازمان اسپکتر به تصویر می‌کشد که این بار دست در دست نیروهای شوروری قرار داده و دستگاهی رمزگذاری شده را به سرقت برده که می‌تواند منافع بریتانیا را مورد خطر قرار دهد. در حالی که فیلم‌های متعددی با محوریت جنگ سرد از فرنچایز جیمز باند ساخته شده اما هیچکدام از آن‌ها کیفیت و هیجانی در حد و اندازه From Russia with Love را ارائه نمی‌دهد که تبدیل به نماد و رویکردی برای ساخت فیلم‌های بعدی شده است.
۴. فیلم The Manchurian Candidate محصول سال ۱۹۶۲
در اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی فیلم سیاسی تحسین شده‌ای به نام The Manchurian Candidate ساخته شد که جذابیت آن سبب گشت تا چندین دهه بعد بازسازی آن با نقش آفرینی دنزل واشینگتن در دست تولید قرار بگیرد.
ساخته جان فرانکن‌هایمر با نقش آفرینی اسطوره‌ای به نام فرانک سیناترا جنبه روان‌شناختی جنگ سرد را به معرض نمایش گذاشته است. جایی که جزیره کره با دخالت‌های شوروری به آشوب کشیده شده و شمال و جنوب آن به رویارویی بر علیه یکدیگر می‌پردازند و در این گیر و دار سربازانی آمریکایی علی‌رغم دریافت مدال و استقبال از آن‌ها اما تحت شکنجه روانی قرار گرفته و شست و شوی مغزی داده می‌شوند تا به عنوان قاتل توطئه‌ای بین‌المللی را هدایت نمایند. The Manchurian Candidate اثری به شمار می‌رود که بسیار از زمان خود جلوتر بود و مفاهیم و وقایعی را به تصویر کشید که حتی امروزه نیز می‌توان آن را در دنیای سیاست و رویارویی غرب و شرق مشاهده کرد.
۳. فیلم Oppenheimer محصول سال ۲۰۲۳
در رتبه سوم به پرافتخارترین فیلم کارنامه هنری کریستوفر نولان یعنی Oppenheimer می‌رسیم که به طرز عجیبی نه تنها فیلمی مرتبط با جنگ جهانی دوم بوده، بلکه نخستین روزهای آغاز جنگ سرد را نیز به تصویر می‌کشد که آتش رقابت میان بلوک شرق و غرب را شعله‌ور کرده است.
این فیلم با نقش آفرینی تماشایی کیلین مورفی زندگی پرفراز و نشیب جی. رابرت اوپنهایمر را به تصویر می‌کشد؛ مردی که در بحبوحه جنگ جهانی دوم وظیفه پیدا کرد تا هولناک‌ترین سلاح ساخته شده به دست بشر را تولید کرده تا بدین وسیله متفقین بتوانند آلمان نازی و ژاپنی‌ها را از پا دربیاورد. سلاحی که به دور از چشم شوروری ساخته شد و در نهایت با فاش شدن اطلاعات آن، خطر جنگ هسته‌ای را میان ۲ کشور قدرتمند جهان به راه انداخت که برای دهه‌های متوالی این رقابت و رجزخوانی همچنان ادامه داشته است. Oppenheimer به روزهای نخستی می‌پردازد که جنگ سرد در حال آغاز بوده و نشان می‌دهد که صرفاً یک سلاح مرگبار چگونه توانسته تا آینده بشریت و زندگی آن‌ها را برای همیشه دستخوش تغییر و تحول قرار دهد.
۲. فیلم The Third Man محصول سال ۱۹۴۹
در پراهمیت بودن فیلم The Third Man باید گفت زمانی ساخته شد که جنگ جهانی دوم به تازگی پایان یافته بود و جنگ سردی در حال شکل گرفتن بود که نظم جهانی را برای همیشه تغییر می‌داد.
این فیلم ساخته شده توسط کارول رید که از آن به عنوان یکی از شاهکارهای نوآر تاریخ سینما یاد می‌شود، در دوران پس از جنگ جهانی دوم روایت می‌شود. زمانی که نویسنده رمان‌های عامه پسند وسترن به نام هالی به شهر وین سفر کرده تا دوستش را ملاقات نماید؛ ملاقاتی که به مرگ مشکوک دوستش منجر شده و برای پیدا کردن حقیقت پشت ماجرا با وقایع و دسیسه‌های عجیبی روبرو می‌شود. مهمترین ویژگی The Third Man که کمتر در سینما مورد پرداخت واقع شده، خستگی مردم از جنگ جهان دوم را شامل می‌شود که حال خود را در شرف آغاز جنگ بزرگ دیگری می‌بینند و این مسئله ترس و وحشت منحصر به فردی را رقم زده که می‌تواند حس و حال مردم دهه ۱۹۴۰ را به نحو احسنت به معرض نمایش بگذارد.
۱. فیلم Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb محصول سال ۱۹۶۴
در نهایت به بهترین فیلم با موضوع جنگ سرد می‌رسیم که از عنوان عجیب و غریب و طولانی Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb بهره برده و توسط کارگردان بزرگ و اسطوره‌ای سینمای هالیوود یعنی استنلی کوبریک ساخته شده است.
استنلی کوبریک در این فیلم با محوریت جنگ سرد مخاطب را با خود همراه کرده و طی پیچشی غیرقابل پیش بینی و جذاب مسیر داستان را تغییر داده و اساساً چیزی را به معرض نمایش می‌گذارد که قطعاً شما را شگفت‌زده خواهد کرد. یک فیلم کمدی و جنگی همه چی تمام حول محور اتاقی با حضور سیاست مداران و ژنرال‌های نظامی که گرد یکدیگر جمع شده تا هولوکاست هسته‌ای که توسط یک فرمانده آمریکایی آغاز شده را پایان داده و اوضاع را جمع و جور نمایند. Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb به زیبایی هر چه تمام ماهیت کثیف و خودخواهانه سیاسیون و نظامی‌های رده بالا را به معرض نمایش گذاشته و با المان‌های طنز نشان می‌دهد که جان افراد بی‌گناه پشیزی برای این افراد ارزش نداشته و تنها و تنها به دنبال منافع و خواسته‌هایشان در طول تاریخ بوده‌اند.
منبع: کولایدر