در گفت‌وگوی نمایندگان مجلس با ایبنا مطرح شد؛
ابزار‌های نوین تأمین مالی مانند اوراق گام و فاکتورینگ، راهی تازه برای پایداری تولید و جلوگیری از انحراف منابع گشوده است.
کد خبر : ۱۷۷۰۹۹
به گزارش خبرنگار ایبنا، در سال‌های اخیر، یکی از دغدغه‌های اصلی سیاست‌گذاران اقتصادی، رفع مشکل کمبود نقدینگی در واحد‌های تولیدی و جلوگیری از تعطیلی بنگاه‌های اقتصادی بوده است. در همین راستا، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با توسعه و به‌کارگیری ابزار‌های نوین تأمین مالی همچون اوراق گام (گواهی اعتبار مولد)، فاکتورینگ (تبدیل مطالبات به اوراق مالی)، برات الکترونیکی، کارت رفاهی متصل به اوراق گام و سایر عقود اسلامی، تلاش کرده است تا مسیر تأمین سرمایه در گردش تولیدکنندگان را هدفمند، شفاف و مؤثر سازد.
این رویکرد به باور کارشناسان و نمایندگان مجلس، نقطه‌عطفی در تحول نظام بانکی کشور محسوب می‌شود و می‌تواند ساختار تأمین مالی را از شکل سنتی و تورم‌زا به سازوکار هدفمند و هوشمند تبدیل کند.
تجربه‌ای موفق در جلوگیری از تعطیلی بنگاه‌ها
شهباز حسن‌پور، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایبنا با تأکید بر اهمیت این ابزار‌ها گفت: «استفاده از ابزار‌های جدید تأمین مالی برای پرداخت تسهیلات به واحد‌های تولیدی اقدامی مهم در مسیر جلوگیری از تعطیلی این واحدهاست.»
او ضمن تقدیر از سیاست‌های جدید بانک مرکزی و عملکرد فرزین در تعریف روش‌های نوین تأمین مالی افزود: «یکی از اقدامات مهم بانک مرکزی، اعطای تسهیلات به واحد‌های تولیدی از طریق روش‌های جدید مالی همچون اوراق گام، فکتورینگ و دیگر عقود اسلامی است که گامی مهم در مسیر تأمین سرمایه در گردش واحد‌های تولیدی است.»
به گفته این نماینده مجلس، اجرای این روش‌ها نه‌تنها باعث استمرار تولید می‌شود بلکه از انحراف منابع مالی نیز جلوگیری می‌کند. او در ادامه خاطرنشان کرد: «متأسفانه فعالان اقتصادی عادت کرده‌اند که تسهیلات به‌صورت نقدی در اختیارشان قرار گیرد که بعضاً این پول وارد چرخه تولید نمی‌شود و ممکن است دچار انحرافاتی شود؛ اما روش‌های نوین تأمین مالی این مشکل را نخواهد داشت.»
به باور حسن‌پور، مزیت دیگر اوراق گام و فاکتورینگ در هدایت اعتبارات به محل واقعی مصرف است: «یکی از نتایج و آثار مثبت اعطای تسهیلات از طریق اوراق گام و فکتورینگ این است که اعتبارات در محلی که باید هزینه شود به مصرف می‌رسد و هدفمند تخصیص داده می‌شود و مانع از ورود منابع به بازار‌های غیرمولد خواهد شد.»
از سیاست‌گذاری تا اجرای زنجیره تأمین مالی
هم‌زمان با حمایت مجلس، بانک مرکزی نیز با برنامه‌ریزی دقیق، گام‌های بلندی در توسعه زیرساخت‌های تأمین مالی زنجیره تولید برداشته است. بر اساس آمار رسمی این بانک، در سال ۱۴۰۴ حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان سهمیه فکتورینگ، ۶۱۵ هزار میلیارد تومان گواهی سپرده خاص و ۱۱۵ هزار میلیارد تومان در قالب کارت‌های رفاهی متصل به اوراق گام به بانک‌های عامل تخصیص یافته است.
عملکرد ابزار «اوراق گام» نیز از مرز ۱۱۰ همت گذشته و فقط در هفت ماهه نخست سال جاری بیش از ۱۷ همت تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی از این طریق انجام شده است؛ رقمی که نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از پنج برابر رشد نشان می‌دهد.
به گفته اسماعیل محمدجانی، مدیر اداره تأمین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی، «در حال حاضر ۱۷ بانک به‌صورت فعال در فرآیند صدور و انتقال اوراق گام حضور دارند و اتصال سامانه‌ای این ابزار به شبکه بانکی از طریق وب‌سرویس در حال نهایی شدن است.»
در کنار اوراق گام، ابزار برات الکترونیکی نیز به‌عنوان دومین ابزار انتقال‌پذیر در زنجیره تولید از ابتدای سال جاری به‌طور رسمی عملیاتی شده و تاکنون ۹ بانک به سامانه «سپامی» متصل شده‌اند. مجموع عملکرد برات الکترونیکی و اوراق گام در هفت ماه گذشته به حدود ۳۳ همت رسیده است.
همچنین نخستین قرارداد رسمی فکتورینگ با مبلغی معادل ۲۳۰ میلیارد تومان توسط بانک ملت اجرا شده و انتظار می‌رود سایر بانک‌ها و بنگاه‌های بزرگ نیز به تدریج از این ظرفیت استفاده کنند.
تحقق شعار «سرمایه‌گذاری برای تولید»
مصطفی پوردهقان، عضو دیگر کمیسیون صنایع و معادن مجلس در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایبنا، سیاست‌های بانک مرکزی را گامی مؤثر در راستای تحقق شعار سال دانست و گفت: «اقدام بانک مرکزی در پرداخت تسهیلات به واحد‌های تولیدی، گام مؤثری در تحقق شعار سال مبنی بر سرمایه‌گذاری برای تولید است.»
او با اشاره به اهمیت نقدینگی و سرمایه در گردش برای بنگاه‌ها توضیح داد: «یکی از مهم‌ترین مسائل در امر تولید، تأمین نقدینگی و همچنین سرمایه در گردش واحدهاست. بانک مرکزی با توسعه ابزار‌های نوین تأمین مالی و سیاست‌های حمایتی خود می‌تواند تأمین مالی هر دو گروه از واحد‌های تولیدی را – چه آنهایی که ادامه فعالیت می‌دهند و چه آنهایی که تازه آغاز کرده‌اند – تسهیل کند.»
پوردهقان همچنین به نقش قانون «تأمین مالی تولید و زیرساخت‌ها» اشاره کرد و افزود: «این قانون، دست بانک مرکزی را برای اعطای تسهیلات به واحد‌های تولیدی با استفاده از روش‌های نوین باز گذاشته است. بانک مرکزی می‌تواند با استفاده از ابزار‌های نوین تأمین مالی مانند اوراق گام، به دور از روش‌های سنتی و آثار زیان‌بار تورمی، تأمین مالی واحد‌های تولیدی را انجام دهد.»
وی با نگاهی آینده‌نگر تأکید کرد: «شاید در ابتدای کار، به دلیل جدید بودن روش‌ها، فرایند با سرعت انجام نشود، اما مطمئناً در ادامه شاهد بهره‌مندی واحد‌های تولیدی از تسهیلات در قالب ابزار‌های نوین تأمین مالی و در فضایی آرام‌تر و بهتر نسبت به گذشته خواهیم بود.»
تأمین مالی غیرتورمی؛ از تولید تا معیشت خانوار
بانک مرکزی در کنار حمایت از تولید، با طراحی کارت رفاهی متصل به اوراق گام به دنبال تحقق نوعی تأمین مالی غیرتورمی برای خانوار‌ها نیز هست. بر اساس مصوبه جدید این بانک، سقف اعتبار این کارت‌ها برای خانوار‌ها تا ۵۰۰ میلیون تومان افزایش یافته است.
این کارت‌ها با ایجاد اعتبار خرید در شبکه پذیرندگان بانکی، هم به گردش نقدینگی کمک می‌کنند و هم به بهبود قدرت خرید خانوار‌ها در شرایط تورمی می‌انجامند. بانک رفاه کارگران، بانک ملت و بانک کشاورزی به‌عنوان بانک‌های پیشرو در اجرای این طرح شناخته می‌شوند و اتصال آنها به شبکه شاپرک برای استفاده گسترده‌تر در حال تکمیل است.
به‌طور کلی، بهره‌گیری از ابزارهایی، چون اوراق گام، فاکتورینگ و سایر عقود اسلامی نوین، می‌تواند مسیر تازه‌ای برای تأمین مالی سالم و غیرتورمی تولید در کشور ایجاد کند.
این ابزار‌ها با کاهش وابستگی به تسهیلات نقدی و تقویت زنجیره تأمین مالی، نه‌تنها به تداوم فعالیت واحد‌های صنعتی کمک می‌کنند، بلکه با هدایت هدفمند منابع، از انحراف اعتبارات و سفته‌بازی در بازار‌های غیرمولد جلوگیری خواهند کرد.
به نظر می‌رسد سیاست جدید بانک مرکزی، همان‌طور که نمایندگان مجلس تأکید کرده‌اند، نقطه اتصال هوشمندانه‌ای میان ثبات مالی و رونق تولید ایجاد کرده است؛ تحولی که اگر به‌صورت منسجم و پیوسته دنبال شود، می‌تواند زیرساخت‌های مالی کشور را در مسیر توسعه پایدار قرار دهد.