پژوهشگران دانشگاه استنفورد در تحقیق جدیدی نشان داده‌اند که هوش مصنوعی اکنون می‌تواند ویروس‌های واقعی و کارآمد بسازد. در این آزمایش، ویروسی که DNA آن توسط یک مدل هوش مصنوعی تولید شده، توانسته باکتری‌ها را هدف قرار دهد و از بین ببرد. این موضوع از دید متخصصان می‌تواند تحولی عظیم در درمان بیماری‌ها باشد، اما در عین حال خطرات جدی به همراه دارد.
مدل هوش مصنوعی استفاده‌شده در این تحقیق «Evo» نام دارد و به جای داده‌های متنی مانند ChatGPT، با میلیون‌ها ژنوم باکتریوفاژ (ویروس باکتری‌خوار) آموزش دیده است.
تولید ویروس در آزمایشگاه با کمک هوش مصنوعی
پژوهشگران برای آزمایش، روی فاژی شناخته‌شده به نام Phi X 174 کار کردند که به باکتری E. coli حمله می‌کند. Evo توانسته براساس این فاژ، ۳۰۲ ژنوم کاندید پیشنهاد بدهدتا ویروس‌های جدیدی بسازد. ۱۶ مورد از این ویروس‌ها فعال شدند و توانستند E. coli را آلوده و نابود کنند. به گفته محققان، برخی از این ویروس‌های جدید حتی کشنده‌تر از نسخه طبیعی بودند.
این دستاورد علمی هرچند می‌تواند در آینده راه را برای تولید داروهای نوین، واکسن‌ها و درمان‌های هدفمند باز کند، اما کارشناسان هشدار داده‌اند که همین فناوری می‌تواند به‌سادگی برای ساخت سلاح‌های زیستی مورد سوءاستفاده قرار بگیرد.
«تال فلدمن» از دانشکده حقوق ییل و «جاناتان فلدمن» از مؤسسه فناوری جورجیا در یادداشتی در واشنگتن پست نوشته‌اند:
«هیچ راهی برای کم‌اهمیت جلوه دادن این خطر وجود ندارد. ما هنوز آماده دنیایی که در آن هوش مصنوعی می‌تواند ویروس واقعی بسازد نیستیم، اما باید آماده شویم؛ چراکه اکنون وارد آن شده‌ایم.»
با وجود این هشدارها، مطالعه استنفورد مراحل همتاداوری خود را طی نکرده است و به‌طور کامل مشخص نیست که این دستاورد تا چه اندازه قابل تکرار توسط دیگران خواهد بود. اما در شرایطی که نهادهایی مانند CDC با کاهش بودجه روبه‌رو هستند و سیاست‌های بهداشتی در وضعیت شکننده قرار دارند، ورود هوش مصنوعی به این حوزه می‌تواند هم امیدبخش و هم خطرناک باشد.