به گزارش ایبنا، شورای امنیت سازمان ملل روز جمعه ۲۸ شهریور (۱۹ سپتامبر) پیش‌نویس قطعنامه لغو دائمی تحریم‌های ایران را رد کرد. با رد پیش‌نویس لغو دائمی تحریم‌های ایران در شورای امنیت و آغاز روند فعال‌سازی “مکانیسم ماشه” توسط سه کشور اروپایی عضو برجام، شش قطعنامه تحریمی سازمان ملل که بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ علیه ایران صادر شده بودند، دوباره اجرایی می‌شوند، مصوباتی که دامنه‌ای از محدودیت‌های هسته‌ای، موشکی، کشتیرانی و مالی را بر تهران تحمیل می‌کنند. میزان اثرگذاری مکانیسم ماشه بر اقتصاد کشور تبدیل به سوالی پُرتکرار در روز‌های اخیر شده است. اما آنچه که بیشتر کارشناسان و نمایندگان مجلس درباره آن به جمع‌بندی رسیده‌اند این است که مکانیسم ماشه در کوتاه‌مدت عمدتا آثار روانی و هیجانی در اقتصاد ایجاد خواهد کرد، زیرا تحریم‌های شورای امنیت برخلاف تحریم‌های آمریکا دارای ضمانت اجرایی بالایی نیستند و از سوی دیگر ایالات متحده در سال‌های متمادی سخت‌ترین تحریم‌ها را بر اقتصاد ایران تحمیل کرده است.
اثر مکانیسم ماشه فقط جنبه روانی دارد
موسی احمدزاده، نایب رئیس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی ایران: اثرگذاری فعال شدن مکانیسم ماشه بر اقتصاد ایران بیش از آنکه واقعی باشد، جنبه روانی دارد. آنچه امروز اهمیت دارد، مدیریت انتظارات تورمی و مقابله با جنگ شناختی و تبلیغات منفی است. ایران در سال‌های گذشته تحت سخت‌ترین تحریم‌های آمریکا قرار داشته و عبور از این شرایط مستلزم افزایش تاب‌آوری فعالان اقتصادی و کاهش اثرات روانی بر جامعه است. اگرچه نمی‌توان گفت مکانیزم ماشه هیچ اثری ندارد، اما با سیاست‌گذاری درست می‌توان اثرات آن را کنترل کرد. کاهش نااطمینانی، تقویت اعتمادعمومی و کم‌کردن شکاف دولت و ملت، از جمله اقداماتی است که می‌تواند مانع از آسیب‌های جدی به اقتصاد ایران شود.
صادرات نفت و گاز با وجود محدودیت‌ها مانند تمام این سال‌ها که تحریم بودیم، ادامه خواهد داشت و حتی بازار‌هایی مانند شرق آسیا و چین می‌توانند فرصت‌های تازه‌ای برای فروش فراهم کنند. همچنین هرچند دسترسی به سوئیفت وجود ندارد و نظام بانکی بین‌المللی محدود شده، اما عضویت ایران در سازمان‌هایی، چون شانگهای و همکاری با شرکای استراتژیک آسیایی می‌تواند بخشی از این خلاء را جبران کند.
دولت باید در این مقطع با کاهش هزینه‌ها، بهبود بهره‌وری و شفاف‌سازی اقتصاد، ناکارآمدی مدیریتی را به حداقل برساند و از ظرفیت‌های بین‌المللی برای تامین مالی، حمل‌ونقل و تجارت بهره گیرد. ورود ۱۰۰ تُن طلا به کشور در سال گذشته و اقدامات بانک مرکزی در مدیریت بازار ارز در مقاطع بحرانی، تجربه‌ای ارزشمند برای عبور از شرایط کنونی است. در چنین شرایطی دولت باید نقش تنظیم‌گر ایفا کند و بانک مرکزی با تزریق به‌موقع ارز، نیاز بازار و کالا‌های اساسی را پوشش دهد تا اثرات روانی بر نرخ ارز به حداقل برسد. ایران در چهار دهه گذشته همواره با تحریم‌های مختلف مواجه بوده و از تجربه‌های موفق و ناموفق خود درس گرفته است. عبور از این مرحله تاریخی نیز نیازمند همدلی، اتحاد ملی و توجه ویژه به اقشار آسیب‌پذیر، تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی است.
مکانیسم ماشه مترسک است
حسنعلی اخلاقی‌امیری، نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس: واقعیت این است که مکانیسم ماشه مترسک خسته‌ای است که توان به زانو در آوردن و ضربه به ملت ایران را ندارد، چرا که ایران سال‌هاست راه‌های دور زدن تحریم‌های ظالمانه را آموخته و می‌داند از چه طریقی مسیر پیش رو را طی کند. مکانیسم ماشه بر اقتصاد کف بازار کشور تاثیر چندانی ندارد، چرا که ۴۷ سال است که سخت‌ترین تحریم‌ها را از جانب آمریکا و دنیای غرب تحمل کرده‌ایم. مکانیسم ماشه از لحاظ روانی چند صباحی بر بازار و اقتصاد اثر می‌گذارد که این موضوع قابل مدیریت است، بنابراین مردم عزیز نباید نگران باشند. امروز قدرت‌های نوظهوری در دنیا به وجود آمدند و جمهوری اسلامی فعالانه با آنها در ارتباط است. عضویت در سازمان‌های بریکس، شانگهای و به طور کلی ارتباط با بلوک شرق، جای پیشرفت را برای امور اقتصادی کشور باز می‌گذارد.
ارتباط با کشور‌های بلوک شرق و عضویت در سازمان‌های بین‌المللی، باعث می‌شود محصولات نفتی کشورمان مشتری‌های ثابت خود را داشته باشد و ما این تجربه را داریم که با وجود تحریم‌های آمریکا و سازمان ملل، نفت و انژری کشورمان را به روش خودمان بفروشیم. مکانیسم ماشه آثار روانی بیشتری دارد و این آثار موجب افزایش قیمت غیر منطقی ارز در کشور شده که به طور قطع پس از فروکش کردن موج روانی اسنپ‌بک، قیمت دلار به نرخ منطقی خود باز خواهد گشت. از سوی دیگر نیز بانک مرکزی و وزارت اقتصاد تدابیر لازم را باید بیاندیشند که آثار روانی مکانیسم ماشه، کمترین اثر را در بازار بگذارد.
خللی در فروش نفت نخواهیم داشت
جعفر قادری، نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس: مکانیسم ماشه تغییرات خاصی برای ما ایجاد نخواهد کرد و خللی در فروش نفت نخواهیم داشت، چرا که نسبت به شدت و ضمانت اجرایی تحریم‌های آمریکا قابل قیاس نیست. با آرام‌تر شدن فضای سیاسی، بازار ارز نیز آرامش خود را به زودی باز خواهد یافت و مردم همانند گذشته باید درباره نوسانات کاذب بازار ارز هوشمندانه رفتار کنند، بنابراین آن چیزی که در حال حاضر آشکار است، از کار افتادن اهرم‌های اقتصادی اروپا و ایالات متحده برای ایجاد فشار بر ملت ایران است. بانک مرکزی نیز با داشتن تجربه‌ای موفق در جنگ ۱۲ روزه تحمیلی با رژیم صهیونسیتی، نشان داد که به خوبی در شرایط سخت، توان کنترل و مدیریت منابع کشور را دارد و آن چیزی که اهمیت دارد همکاری و همدلی مردم در شرایط سخت اقتصادی کشور و اعتماد به نهاد‌های اقتصادی از جمله بانک مرکزی است.
اسنپ‌بک، تنها به دنبال تشدید فشار روانی و سیاسی به کشور است
ولی‌الله منصوری، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی زنجان: غرب با جنگ روانی و سیاسی که به راه انداخته، عنوان می‌کند که اسنپ بک اقتصاد ایران را نابود خواهد کرد، اما این موضوع تنها یک جنگ روانی است، زیرا ایران سال‌هاست که تحت تحریم‌های مختلف غرب قرار گرفته و در مقابل تحریم‌ها قوی شده است، بنابراین اسنپ بک تاثیر اندکی بر اقتصاد ایران دارد.
غرب در این جنگ روانی و سیاسی پیروز نخواهد شد و دیر یا زود، خود اروپایی‌ها وارد مذاکره با ایران می‌شوند، بنابراین غرب با مطرح کردن اسنپ‌بک، تنها به دنبال تشدید فشار روانی و سیاسی به کشور است. در گذشته ما تحت تحریم‌های سازمان بین‌الملل قرار داشتیم ولی نتیجه‌ای نداد، بنابراین حاکمیت باید از این فرصت استفاده کند تا حرف خود را پیش ببرد.
غرب با افزایش فشار روانی و سیاسی به دنبال ملتهب کردن بازار ارز است. مردم جنگ ۱۲ روزه را به یاد دارند که نرخ دلار آزاد تا کانال ۹۴ هزار تومان افزایش یافته بود، اما بلافاصله پس از جنگ، نرخ‌ها به کانال ۸۲ هزار تومان سقوط کرد. متاسفانه مردمی که به صورت هیجانی نرخ دلار را در قیمت‌های بالا خریداری کرده بودند، متضرر خواهند شد، بنابراین بهتر است که مردم در شرایط هیجانی از ورود به بازار ارز خودداری کنند.
تحریم‌های ثانویه آمریکا به مراتب گسترده‌تر از تحریم‌های شورای امنیت است
علیرضا سلیمی، عضو هیات رئیسه مجلس: ما در طول سال‌های گذشته با تحریم‌هایی شدیدتر از تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل مواجه بوده‌ایم، بنابراین فعال شدن اسنپ‌بک نمی‌تواند اثر خاص و جدیدی بر اقتصاد کشورمان داشته باشد. تحریم‌های ثانویه آمریکا علیه ایران به مراتب گسترده‌تر و شدیدتر از تحریم‌های شورای امنیت بوده که با وجود شدیدترین تحریم‌ها و ضمانت اجرایی آنها، ایران همچنان به راه خود ادامه داده است.
فعال‌سازی اسنپ‌بک بیشتر جنبه روانی دارد تا جنبه اقتصادی و به هر حال مانند یک ماه اخیر ممکن است بُعد روانی این موضوع تاثیراتی بر تحریک انتظارات تورمی و نوسانات موقتی ارز داشته باشد. آمریکا و اروپا به دنبال موج‌سواری بر روی بار روانی فعال‌سازی اسنپ‌بک و جوانب کار در این بخش هستند، در حالی که پیش از این تحریم‌ها به شکل گسترده‌تر و شدیدتر از سوی آنان علیه ایران اعمال شده است. البته آنان باید بدانند که ایران در اینباره دست بسته نیست و طرح‌های مختلفی از جمله طرح خروج ایران از NPT در دستور کار مجلس قرار دارد. فعال‌شدن مکانیسم ماشه به معنای بن‌بست برای ایران نیست، عضویت ایران در سازمان‌ها و اتحادیه‌های مختلف اعم از بریکس و شانگهای امکان دور زدن تحریم‌ها را بیش‌از گذشته برای ما فراهم کرده و می‌توانیم با تعامل بیشتر با اعضای مهم چنین نهادهایی، از این شرایط نیز عبور کنیم.
اجرای سیاست تثبیت نرخ ارز باید همچنان ادامه یابد
سیدکمال سیدعلی، معاون ارزی اسبق بانک مرکزی: تحریم‌های آمریکا تاکنون به قدری طاقت‌فرسا و شدید بوده که اجرایی شدن یا نشدن مکانیسم ماشه اتفاق خاصی را در اقتصاد ایران رقم نمی‌زند. البته که به طور قطع اولویت دستگاه دیپلماسی کشور باید حل موضوع مکانیسم ماشه از طرق گفت‌و‌گو و مذاکره باشد، اما مادامی که بتوانیم نفت کشور را بفروشیم که در حال حاضر این موضوع به خوبی در حال انجام است، فعال شدن مکانیسم ماشه بی‌اثر خواهد بود.
طی یک ماهه اخیر جنبه روانی مکانیسم ماشه پُررنگ‌تر بوده است، تا جایی که دیدیم پس از زمزمه‌ها درباره فعال شدن، آن قیمت دلار افزایش پیدا کرد، اما با اخبار مثبت از مذاکره با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و پس از اینکه هیجانات روانی اسنپ‌بک تا حدودی تخلیه شد، قیمت دلار نیز روند کاهشی به خود گرفت. در شرایط کنونی، تقاضای واقعی چندانی در بازار وجود ندارد و نیاز‌های ارزی کشور همانند گذشته در بازار رسمی تامین می‌شود. آنچه این روزها به نوسان نرخ دلار دامن زده، بیش از هر موردی ریشه در انتظارات تورمی و فضای روانی ناشی از اخبار مربوط به مکانیسم ماشه دارد، بنابراین افزایش نرخ ارز را نمی‌توان ناشی از کمبود عرضه یا افزایش تقاضا دانست، بلکه باید آن را بازتابی از فضای هیجانی بازار و نگرانی‌های عمومی تلقی کرد.
اگر درآمد حاصل از صادرات به ویژه برای بخش خصوصی طبق روال عادی وجود داشته باشد و منابع ارزی به خوبی مدیریت شود و در فروش نفت نیز به خوبی عمل کنیم، مکانیسم ماشه مشکل خاصی ایجاد نخواهد کرد. امروز بیش از هر عاملی نیاز به مدیریت محتاطانه و پرهیز از تصمیمات شتاب‌زده احساس می‌شود تا دستاورد‌های اخیر در کنترل انتظارات و آرام‌سازی بازار ارز در شرایط خطیر جنگ اقتصادی حفظ شود. چند نرخی بودن ارز مانند چند نرخی بودن قیمت بنزین، در شرایط کنونی به کنترل قیمت‌ها به‌ویژه کالا‌های اساسی کمک می‌کند و آرامش روانی و اقتصادی خانوار‌ها را به همراه دارد، بنابراین لازم است در شرایط کنونی، اجرای سیاست تثبیت نرخ ارز همچنان ادامه پیدا کند.
باید به‌صورت فعال جنگ روانی را مدیریت کرد
فواد ایزدی، عضو هیات علمی دانشکده مطالعات جهان: شاید مهم‌ترین اثر مکانیسم ماشه بر اقتصاد ایران، نه از طریق تحریم‌های واقعی، بلکه از مسیر التهاب روانی بازار‌ها باشد. تجربه نشان داده حتی خبر احتمال بازگشت تحریم‌ها کافی است تا قیمت دلار و طلا بالا برود، بنابراین، ایران باید به‌جای واکنش منفعلانه، به‌صورت فعال جنگ روانی را مدیریت کند. نخستین گام، اطلاع‌رسانی شفاف و به‌موقع است. وقتی مردم ندانند واقعیت چیست، میدان برای شایعه و بزرگ‌نمایی رسانه‌های خارجی باز می‌شود. انتشار گزارش‌های مستمر از ذخایر ارزی، وضعیت تجارت خارجی و تامین کالا‌های اساسی می‌تواند اطمینان عمومی را بالا ببرد. دومین گام، مدیریت بازار ارز است. دلار در ایران “لنگر ذهنی” تورم است، یعنی وقتی قیمت آن بالا می‌رود، مردم همه قیمت‌ها را افزایشی تصور می‌کنند. کنترل بازار ارز با عرضه هدفمند و جلوگیری از سفته‌بازی می‌تواند آثار روانی را کاهش دهد. سوم، تقویت سرمایه اجتماعی است. اگر مردم احساس کنند دولت توانایی مدیریت شرایط را دارد، کمتر واکنش هیجانی نشان می‌دهند. در مقابل، بی‌اعتمادی باعث می‌شود کوچک‌ترین خبر منفی بازار را ملتهب کند. بنابراین، بهبود خدمات عمومی، مبارزه با فساد و نزدیک کردن فاصله میان وعده‌ها و عملکرد، مهم‌ترین ابزار‌های کاهش اثر جنگ روانی هستند.
بازار ارز آرامش خود را به زودی بازخواهد یافت
احمد فاطمی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس: کشور ما سالیان سال است که تحت سخت‌ترین تحریم‌ها قرار دارد و به نوعی آب دیده شده است. در حال حاضر نیز موضوع مکانیسم ماشه داغ است که قطعا جنبه روانی آن بیشتر از کارکرد واقعی آن است.
مکانیسم ماشه تغییرات خاصی برای ما ایجاد نخواهد کرد و خللی در فروش نفت نخواهیم داشت، چرا که نسبت به شدت و ضمانت اجرایی تحریم‌های آمریکا قابل قیاس نیست. با آرام‌تر شدن فضای سیاسی و تخلیه هیجانات، بازار ارز نیز آرامش خود را به زودی بازخواهد یافت و البته مردم نیز مانند گذشته باید درباره نوسانات کاذب بازار ارز هوشمندانه رفتار کنند.
فاطمی با اشاره به افزایش نرخ دلار ناشی از نگرانی‌های مکانیسم ماشه و سپس کاهش آن در روز‌های اخیر تاکید کرد: در سه هفته اخیر شاهد افزایش نرخ دلار بوده‌ایم که به دلیل اثرپذیری روانی از مکانیسم ماشه بوده است. اما حتی با فعال شدن مکانیسم ماشه، قیمت ارز به نرخ منطقی بازخواهد گشت، چرا که هم اثرات آن پیشخور شد و هم بازار متوجه خواهد شد که جنبه روانی مکانیسم ماشه نسبت به بعد عملیاتی آن بسیار پُررنگ‌تر بوده است.
بار روانی مکانیسم ماشه قطعا از اثر واقعی آن بیشتر است
مجتبی کاروان، کارشناس مسائل اقتصادی: پس از تصویب برجام، بار روانی تحریم‌های سازمان ملل کاهش یافت، اما این بدان معنا نبود که این تحریم‌ها پایان یافته باشد؛ بنابراین با فعال شدن مکانیسم ماشه و برگشت مجدد تحریم‌های سازمان ملل اتفاق عجیب و غریبی نخواهد افتاد. بار روانی مکانیسم ماشه قطعا از اثر واقعی آن در اقتصاد و تجارت خارجی ایران بیشتر است، جو روانی مکانیسم ماشه بر قیمت دلار نیز اثر گذاشته است. نوسانات حال حاضر نرخ دلار در بازار پایدار نیست و مثل دوره‌های قبلی، بازار امکان بازگشت نرخ به سطح قیمت‌های قبلی وجود دارد، چرا که این افزایش قیمت غیرمنطقی و بدون مبنای اقتصادی است.
افزایش نرخ ارز دلیل اقتصادی ندارد
بهاءالدین حسینی هاشمی، مدیرعامل اسبق در نظام بانکی: فعال شدن مکانیسم ماشه علیه ملت ایران آثار مربوط به خود را دارد و نمی‌توان این آثار را منکر شد، اما چیزی که قابل توجه است، آثار روانی این مکانیسم است. به طور کلی، مسائل روانی در کشور ما نقش حائز اهمیتی دارد. همانطور که در موضوع تورم نیز نقش موضوعات روانی یا همان مبحث انتظارات قابل توجه است. غربی‌ها و رسانه‌های خارجی درباره مکانیسم ماشه تبلیغات زیادی کرده و سعی دارند درباره این موضوع بزرگ‌نمایی کنند. در حالی که جمهوری اسلامی در طول تمام سال‌هایی که تحریم بوده است، خاکریز‌های خود را درست کرده و البته قطعا اولویت دولتمردان حل موضوع اسنپ‌بک از طریق دیپلماسی و گفت‌و‌گو خواهد بود.
افزایش نرخ ارز در روز‌های اخیر دلیل اقتصادی ندارد و به دلیل نگرانی‌های فعال شدن مکانیسم ماشه علیه کشورمان بوده است، بنابراین جهش نرخ ارز را نمی‌توان ناشی از کمبود عرضه یا افزایش تقاضای واقعی دانست، بلکه باید آن را بازتابی از فضای هیجانی بازار و نگرانی‌های عمومی تلقی کرد. نکته حائز اهمیت این است که پس از فعال شدن مکانیسم ماشه، بازار خواهد فهمید که اتفاق خاصی نیفتاده و حباب قیمت ارز از بین خواهد رفت.
عضویت در شانگهای و بریکس فشار تحریم‌ها بر ایران را کم خواهد کرد
محمد کهندل، استاد اقتصاد دانشگاه: فعال شدن مکانیسم ماشه تاثیر اندکی بر اقتصاد ایران دارد، در چند سال گذشته ایران تحت تحریم‌های بین المللی قرار گرفته، اما موفق شد این تحریم‌ها را دور بزند، ضمن اینکه تحریم‌های آمریکا و اروپا لغو نشد، بنابراین تحریم‌های آمریکا علیه ایران نه تنها باقی ماند، بلکه بیشتر هم شد. عضویت ایران در شانگهای و بریکس و همکاری ایران با اوراسیا کمک می‌کند تا فشار تحریم‌ها بر علیه ایران کمتر شود. پس از اینکه روسیه تحریم شد، این کشور نیاز دید که همکاری خود را با ایران بیشتر کند که در مجموع این عوامل موجب شده کارآمدی تحریم‌ها کاهش یابد. ایران با ۱۵ کشور همسایه روابطی خوب و با کشور‌های قدرتمندی، چون چین و روسیه ارتباطی قوی دارد، این عوامل موجب می‌شود مکانیسم ماشه کارایی خود را از دست بدهد.
در گذشته که ایران روابط خوبی با همسایگان نداشت، از کولبران استفاده می‌کرد تا نیاز‌های صادراتی و وارداتی خود را رفع کند. حال که روابط ما با همسایگان بهتر شده، هرچند نیازی به کولبران نداریم، اما باز هم حتی با استفاده از ظرفیت کولبری می‌توانیم به برخی نیاز‌های اقتصادی خود رسیدگی کنیم.
با آمدن ترامپ، بسیاری از کشور‌ها همکاری خود را با آمریکا کاهش داده‌اند، در حال حاضر بخش بزرگی از اقتصاد دنیا در دست کشور‌های بلوک شرق است. شرایط به گونه‌ای تغییر کرده که چین اعلام کرده برای ایجاد یک ارتش و اقتصاد جهانی برنامه‌ریزی می‌کند. این موارد نشان می‌دهد نظام تک قطبی پایان یافته و دنیا به سمت نظام چند قطبی حرکت می‌کند. این تحولات بین المللی موجب شده عبور از تحریم برای ایران تسهیل شود. ایران تجربه ۴۶ سال تحریم را دارد و این تجربه کمک خواهد کرد از مکانیسم ماشه عبور کنیم. فشار‌های روانی و سیاسی و افزایش انتظارات تورمی موجب شده تا نرخ ارز افزایش یابد، اما احتمال دارد که نرخ ارز دوباره هم کاهش یابد، زیرا تجربه ماه‌های اخیر ثابت کرده که احتمال برگشت نرخ ارز به قیمت‌های قبلی وجود دارد. در زمان جنگ ۱۲ روزه نیز نرخ دلار از قیمت ۸۲ هزار تومان به ۹۴ هزار تومان افزایش یافت، اما پس از مدت کوتاهی، به کانال‌های قبلی خودش بازگشت، همچنین در ابتدای امسال نیز نرخ ارز تا قیمت ۱۰۶ هزار تومان افزایش یافت، اما مجدداً سقوط کرد و در کانال ۸۰ هزار تومان آرام گرفت. برای اینکه بتوانیم نرخ ارز را بهتر مدیریت کنیم باید سیاست‌های ارزی، پولی و اقتصادی با هم هماهنگ باشند، اگر این سیاست‌ها همسو با هم پیش بروند، بدون شک نرخ ارز کنترل خواهد شد. همچنین باید ارگان‌هایی همچون وزارت اقتصاد با بانک مرکزی هماهنگ باشند تا مدیریت اقتصادی نتیجه بخش باشد.
برای نخستین بار در چهار دهه اخیر، فشار‌های انباشته در نرخ ارز کنترل شد
احمد صالحی، تحلیلگر و فعال اقتصادی: بخش زیادی از نوسانات اخیر نرخ ارز ریشه در اخبار مربوط به فعال شدن مکانیسم ماشه دارد و هیچ ارتباطی با مسائل اقتصادی یا افزایش تقاضای واقعی در بازار ندارد. یکی از اتفاقات ناخوشایند این روزها، سوءاستفاده برخی افراد از شرایط روانی بازار است، به نحوی که افرادی بدون سابقه و تجربه جدی تلاش کردند از فضای التهاب، بهره‌برداری شخصی کنند و متاسفانه این رفتار‌ها نه در شان گویندگان و نه در شان مخاطبان بود. به یاد داشته باشیم که ایران تجربه‌های سخت‌تری را پشت سر گذاشته است، از دوران جنگ گرفته تا بحران‌های شدید اقتصادی که با وجود همه فشارها، نرخ ارز با نوسانات محدود مدیریت شد و پس از مدت کوتاهی دوباره به سطوح قبلی بازمی‌گشت.
واکنش اخیر بازار ارز به خبر فعال شدن مکانیسم ماشه با توجه به یکسال تبلیغات و انتظار، موضوع عجیبی نبوده و نوسان حدود ۱۰ تا ۱۲ درصدی نرخ ارز در این شرایط، در مقایسه با گذشته، غیرمنتظره محسوب نمی‌شود. اگر تحریم‌های سازمان ملل هم فعال شود، اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد و شاهد اثر جدیدی نخواهیم بود. آمریکا سال‌هاست که همه فشار‌های ممکن را بر ایران اعمال کرده و هر اقدامی توانسته علیه کشورمان انجام داده است. این در حالی است که هیچ نگرانی هم درباره فروش نفت، حتی به چین وجود ندارد و مشکلی در این زمینه نخواهیم داشت.
در مقایسه با جهش‌های بزرگ‌تر سال‌های گذشته، از سال ۱۳۹۷ که نرخ ارز ۶ برابر شد، افزایش اخیر قابل قیاس نیست و بیشتر باید آن را نتیجه مدیریت میان‌مدت سیاست تثبیت بانک مرکزی در سه سال گذشته دانست که برای نخستین بار در چهار دهه اخیر، فشار‌های انباشته در نرخ ارز کنترل شده و این دستاوردی است که نمی‌توان آن را به مداخله‌های کوتاه‌مدت بازار نسبت داد.
بازار به تدریج به ثبات و آرامش می‌رسد و در ماه‌های آینده متناسب با سیاست‌های پولی و نرخ تورم تعدیل خواهد شد. در شرایط کنونی، تقاضای واقعی چندانی در بازار وجود ندارد و نیاز‌های ارزی کشور همانند گذشته از مسیر رسمی تامین می‌شود. امروز بیش از هر چیز، نیاز به مدیریت محتاطانه و پرهیز از تصمیمات شتاب‌زده احساس می‌شود تا دستاورد‌های اخیر در کنترل انتظارات و آرام‌سازی بازار ارز در شرایط خطیر جنگ اقتصادی حفظ شود.
افزایش نرخ ارز تنها به دلیل انتظارات است
جواد عشقی‌نژاد، کارشناس مسائل اقتصادی: افزایش نرخ ارز ناشی از کمبود عرضه یا تقاضای واقعی نیست و افزایش در این ایام به دلیل انتظارات تورمی است. فعال شدن مکانیسم ماشه می‌تواند آثاری برای اقتصاد ایران داشته باشد، آثاری که اثر آن پیشاپیش در ذهن فعالان اقتصادی و خانوار‌ها دیده می‌شود و به نوعی اثرات آن در بازار پیشخور شد. راه خروج از بحران‌های اقتصادی گشایش در روابط و تجارت خارجی و برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های مغفول مانده است.
هرگونه تغییر مثبت در عرصه دیپلماسی می‌تواند جو روانی حاکم بر بازار ارز را تعدیل کند و در نتیجه، اقتصاد ایران به سمت ثبات‌نسبی و آرامش بیشتر حرکت کند. انتظارات تورمی و نرخ ارز پدیده‌ای شکننده است و همانطور که با یک خبر منفی شعله‌ور می‌شود، با یک اتفاق مثبت نیز می‌تواند به سرعت فروکش کند، بنابراین باید مراقب بود در شرایط بازار هیجانی، مبادرت به خرید و فروش نکنیم تا از ضرر‌های احتمالی جلوگیری شود. آنچه این روزها به رشد نرخ دلار دامن زده، بیش از هر موردی ریشه در انتظارات تورمی و فضای روانی ناشی از اخبار مربوط به مکانیسم ماشه دارد، بنابراین جهش نرخ ارز را نمی‌توان ناشی از کمبود عرضه یا تقاضای واقعی دانست، بلکه باید آن را بازتابی از فضای هیجانی بازار و نگرانی‌های عمومی تلقی کرد.
تحریم‌ها تاثیری جزئی بر اقتصاد ایران خواهد داشت
عبدالمجید شیخی، استاد دانشگاه: هر روزی که می‌گذرد شاهد مجموعه‌ای از تحریم‌ها با گستردگی و ابعاد بیشتر و در برگیری شمولیت بیشتر افراد و تحریم‌های کالایی و بانکی هستیم، لذا فعال شدن مکانیسم ماشه تاثیر اندکی بر اقتصاد ایران دارد. در چند سال اخیر برخی از افراد مهم کشور تحریم شده‌اند، این در حالی‌ست که این افراد تاکنون به خارج از کشور مسافرت نکرده و در خارج از کشور نیز حساب بانکی ندارند و عملیات ارزی انجام نمی‌دهند و یا اقدام به تجارت نمی‌کنند. تاکنون مجموعه بزرگی از تحریم‌ها به ایران تحمیل شده و هیچ یک از تحریم‌ها لغو نشده است. غرب تنها از فعال کردن مکانیسم ماشه به دنبال استفاده تبلیغاتی، فشار سیاسی و ترساندن مردم ایران است، چرا که می‌داند این تحریم‌ها تاثیری جزئی بر اقتصاد ایران خواهد داشت.
بار روانی مکانیسم ماشه بیشتر از چکاندن ماشه است
روح‌الله لک علی آبادی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس: ضمانت اجرایی تحریم‌های سازمان ملل نسبت به تحریم‌های آمریکا کمتر است و بنابراین اثر فعال شدن مکانیسم ماشه نیز از تحریم‌های آمریکا کمتر خواهد بود. در واقع بار روانی مکانیسم ماشه بیشتر از چکاندن ماشه است.
افزایش نرخ ارز غیرواقعی است
ولی‌الله بیاتی، سخنگوی کمیسیون شورا‌های مجلس: افزایش قیمت دلار در روز‌های اخیر به دلیل شایعات و سودجویی برخی افراد به دلیل فعال شدن مکانیسم ماشه است. کاملا مشخص است که قیمت دلار دارای حباب است و افزایش نرخ دلار آزاد به شکل غیرمنطقی و غیر واقعی اتفاق افتاده است.
نباید انتظار نوسانات شدید داشت
محمد معتمدی‌زاده، دبیر کمیسیون اصل ۹۰ مجلس: با اینکه فعال‌سازی مکانیسم ماشه، نباید انتظار نوسانات شدید داشت. تحریم‌ها سال‌هاست در بالاترین سطح اجرا می‌شوند و تحریم جدیدی باقی نمانده که بخواهد ما را غافلگیر کند.
منبع: تازه‌های اقتصاد